Muzyka Paderewskiego? Nie ma takiego pojęcia!
„Jest relatywnie mało kompozycji Paderewskiego*, ale to utwory dobre. Zagram kilka z nich i kompozycje, które grywał Paderewski podczas swoich recitali.” – O tym, dlaczego warto pamiętać o Ignacym Janie Paderewskim, dlaczego jego nagrania wydają się dziś słabe i jakie są utwory Paderewskiego – o tym rozmawiam z Pawłem Kowalskim, pianistą, który zagra recital dokładnie w 75. rocznicę śmierci kompozytora.
Kinga Anna Wojciechowska: Jaka jest muzyka Ignacego Jana Paderewskiego?
Paweł Kowalski: Nie ma takiego pojęcia jak muzyka Paderewskiego, bo… jest jej mało. Paderewski był najpierw kompozytorem, ale później zrobił ogromną karierę wirtuoza-pianisty i nie miał już czasu na komponowanie. Jeszcze później postanowił doprowadzić Polskę do niepodległości i dokonał tego, wykorzystując swoją sławę wirtuoza.
Ile jest jego utworów?
Kompozycji jest relatywnie mało. Głównie na fortepian. Są dwa duże utwory na fortepian i orkiestrę, z których Koncert fortepianowy jest zdecydowanie lepszy, bo bardziej uniwersalny. To najlepszy utwór na fortepian i orkiestrę kompozytora polskiego między utworami [Fryderyka] Chopina a IV Symfonią Koncertująca [Karola] Szymanowskiego. Znakomita pianistyka, wygodna dla pianisty a jednocześnie bardzo efektowna, świetne tematy w każdej z trzech części.
Jakie utwory grasz podczas recitalu?
Gram te utwory Chopina, które grał Paderewski. Z tego samego powodu zagram I część Sonaty Księżycowej Beethovena. Wrzuć do youtuba Paderewski recordings.
[Wrzucam i słucham przez chwilę]
https://www.youtube.com/watch?v=5RuVyTY5sl4
Część nagrań wydaje się dziś słaba. Dlaczego?
Dlatego, że Paderewski grał najlepiej w pierwszym okresie kariery, czyli pod koniec XIX i na początku XX wieku, a więc w czasie, z którego nie ma nagrań [i zanim nabawił się kontuzji ręki – przyp. red.]. Ale musiał grać znakomicie, skoro elektryzował tłumy a na koncerty w Stanach przychodziło po kilka tysięcy ludzi w miejsca, gdzie wcześniej nie słyszano muzyki „klasycznej”.
Ty go chyba bardzo lubisz…Jestem od zawsze wielkim fanem Paderewskiego, który był świetnym kompozytorem (wspomniałem Koncert fortepianowy, ale jest jeszcze Symfonia h-moll „Polonia”). Był wirtuozem fortepianu i całe życie – filantropem. Na lewo i na prawo rozdawał majątek, którego dorobił się na graniu. Był wielkim patriotą, który namówił prezydenta Wilsona na słynny punkt Traktatu Wersalskiego, który mówi: Ma powstać wolna i niezależna POLSKA!
*Ignacy Jan Paderewski umarł dokładnie 29 czerwca 1941 roku, w Nowym Jorku, gdzie został pochowany. Z tej okazji właśnie 29 czerwca odbędzie się w Warszawie recital. Paweł Kowalski zagra utwory Paderewskiego, kilka kompozycji Chopina i I część Sonaty Księżycowej Beethovena. Koncert odbędzie się na scenie przed Galerią Kordegarda, przy ul. Krakowskie Przedmieście 15/17.
Za sukcesem Paderewskiego stała Helena Modrzejewska, słynna polska aktorka, która stworzyła jego wizerunek showmana i idola młodych kobiet, a także – co równie ważne, podarowała mu sporą sumę pieniędzy, dzięki której mógł ukończyć studia w Wiedniu pod kierunkiem Teodora Leszetyckiego. Krok po kroku Paderewski budował swoją karierę, występując w Paryżu, gdzie zaprzyjaźnił się z kompozytorem Camille Saint- Saënsem, i w Londynie, gdzie koncertował przed królową Wiktorią. Ale dopiero tournée w Stanach Zjednoczonych w latach 1891-1892 zapewniło mu wielki sukces i sławę.
Paderewski podróżował pociągiem… swoim własnym, bardzo ekskluzywnym (miał nawet własnego kucharza). Znane są przypadki, że mieszkańcy budowali tory, żeby tylko mógł się do nich dostać i koncertować. Do dziś w Stanach są prężnie działające ośrodki, w których celebruje się pamięć o Paderewskim poprzez organizację festiwali – w Los Angeles w Kalifornii i Raleigh w Północnej Karolinie. Popularność Paderewskiego zrodziła pojęcie Paddymanii. Pisaliśmy o tym w pierwszym numerze Presto.