Opera upolityczniona

10.02.2014

Opera w Zurichu nie boi się wyzwań i w najlepsze kontynuuje teatralne tradycje niemieckiej awangardy. Ostatnio miałem okazje przekonać się o tym osobiście oglądając tam przedstawienie “Poławiaczy pereł” Bizeta.

Opera ta miała swoją premierę w 1986 roku i pomimo melodyjnej muzyki oraz świetnej orkiestracji Bizeta oraz wartkiej, dramatycznej akcji, dzieło to szybko zostało zdjęte z afisza i do dziś jedynie sporadycznie pojawia się na deskach operowych. Jednak muzyka z “Poławiaczy Pereł” jest melomanom dobrze znana dzięki częstym wykonaniom w salach koncertowych suity orkiestrowej pochodzącej z tej opery. Również z tej opery pochodzi jeden z najsłynniejszych duetów na głosy męskie “Au fond du temple saint” opowiadający o potędze przyjaźni. Zatem pomyślałem, że nie mogę przegapić okazji aby obejrzeć na żywo pełną wersję sceniczną tej opery.

“Poławiacze pereł” to nieco egzotyczna opowieść o przyjaźni i miłości osadzona w realiach rybackiej wioski na Sri Lance. Léïla jest kapłanką boga Brahmy. Jako kapłanka ma ona pozostać dziewicą i nie może kontaktować się z nikim z wioski. Jednak w jednym z rybaków odkrywa ona swoją dawną miłość. Uczucia odżywają, a kochankowie zostają nakryci przez jednego z kapłanów. Ich miłość wychodzi na jaw, mieszkańcy wioski domagają się kary śmierci za bluźnierstwo przeciw Brahmie. Nieszczęsnych kochanków na koniec wybawia Zurga, szef rybaków, który poświęca swoje życie, aby uwolnić przyjaciół. Tak w skrócie przedstawia się akcja tej opery. Muzycznie natomiast jest ona naszpikowana pięknymi melodyjnymi partiami, które łączą w sobie najlepsze tradycje bel canta z francuską grand oper.

Opera w Zurichu należy do najlepszych na świecie, znana jest przede wszystkim z wyśmienitej orkiestry oraz oryginalnych produkcji. W przedstawieniu “Poławiaczy pereł” mogłem skonfrontować te opinie z rzeczywistością. Mogę potwierdzić nie były to czcze plotki. Muzyka Bizeta w wykonaniu orkiestry Philharmonia Zürich pod batutą Patricka Fournilliera odznaczała się francuską lekkością oraz melodyjnością, ale zarazem była pełna pasji.

Rewelacyjnie spisali się tutaj soliści. Jako Zurga usłyszeliśmy Michaela Volle. Ten Niemiecki baryton bezsprzecznie należy do światowej czołówki. Jego wykonanie roli Zurgi odznaczało się wyjątkową teatralnością. Operuje on głosem z takim mistrzostwem, iż jest w stanie wydobyć z wykonywanych partii niespotykane bogactwo kolorów oraz, co za tym idzie, emocji. W roli Nadira usłyszeliśmy Czeskiego tenora Pavol Breslika. Jego głos odznaczał się lekkością oraz liryzmem. Natomiast jak dla mnie przedstawienie to skradła swoim kolegom Marina Rebeka, która wykonała rolę Léïli. Ta Łotewska śpiewaczka wzruszyła i niemal zahipnotyzowała mnie. Jej jedwabisty i lśniący głos wydobył z roli Léïli całą ekspresyjną paletę. Rebeka perfekcyjnie kontroluje swój głos, potrafi być wirtuozersko elastyczna, ale również liryczna i wzruszająca. Myślę, że za kilka lat będzie to gwiazda najwyższego formatu.

Reżyserii tego przedstawienia podjął się Jens-Daniel Herzog. Jego wizja tej opery to głęboko polityczna refleksja nad biedą oraz wyzyskiem. “Poławiacze pereł” Herzoga osadzeni są współcześnie na statku, na którym niemal w niewolniczych warunkach pracują rybacy. Wielu z nich to zapewne imigranci. Są oni niemal jak maszyny, które mają być wydajne i przynieść dużej firmie zajmującej się połowami jak największy zysk. Praca ta prowadzi ich niemal do zezwierzęcenia tak, iż w momencie kryzysu żądają oni krwi kochanków, którzy złamali reguły. Przedstawienie to jest niezwykle mocne w swojej wymowie politycznej. Tutaj muzyka zostaje zaprzęgnięta do krytyki społeczno-ekonomicznej. Dzięki temu opera Bizeta nabiera nowych znaczeń, ale wciąż nie przestaje wzruszać.

Z Zurichu dla Presto Jacek Kornak