W dniu 15. rocznicy wejścia Polski do UE: Co wiecie o IX Symfonii Beethovena?
Tyle lat minęło, a to wciąż jedno z najlepszych wykonań IX Symfonii Ludwiga van Beethovena. Posłuchajcie a przy okazji sprawdźcie, czy wiedzieliście, że...
... Finał tej symfonii został uznany za narodowy hymn Europy już w 1972 roku. A w 1985 roku stał się oficjalnym hymnem Unii Europejskiej.
... To była ostatnia z symfonii Beethovena. Ukończył ją w 1824 roku, trzy lata przed śmiercią. Był już wtedy kompletnie głuchy.
... Ale słynny motyw, do którego Beethoven podłożył słowa "Ody do radości" Friedricha Schillera, kompozytor napisał wiele lat wcześniej i nawet wykorzystywał we wcześniejszych utworach.
... To była pierwsza, lub przynajmniej jedna z pierwszych symfonii chóralnych. W finale usłyszycie solistów i chór.
... Słowa do finału Schiller napisał w 1785 roku. Dziś można obejrzeć orygnał "Ody" w jego małym domku na przedmieściach Lipska.
... Pierwsze wykonanie IX Symfonii odbyło się 7 maja 1824 roku w Wiedniu. Beethoven uparł się, żeby dyrygować utworem, choć nie był już w stanie ze względu na swoją chorobę. Orkiestra skończyła, a on jeszcze taktował. Symfonia wywołała burzę braw, ale dopiero Caroline Unger, kontralt, solistka, uświadomiła to mistrzowi, odwracając go delikatnie w kierunku publiczności, który dopiero wtedy zobaczył aplauz.
... A owacje nie chciały się skończyć, słuchacze wstawali pięciokrotnie, dopóki nie przerwała im policja.
... To najsolidniej zorkiestrowana symfonia: 10 instrumentów dętych drewnianych, 9 instrumentów dętych blaszanych, czterech perkusjonalistów, czterech solistów, pełny chór, pierwsze i drugie skrzypce, altówki, wiolonczele i kontrabasy. Jakby tego było mało, Beethoven zdwoił jeszcze wszystkie partie instrumentów dętych.
... Pojemność płyty CD związana jest ściśle z IX Symfonią. Twórcy nowego nośnika zapytali m.in. Herberta von Karajana o opinię. Ten odparł, że pomysł jest dobry, ale płyta musi mieć taką pojemność (a więc i wielkość), aby można było na nią nagrać całą IX Symfonię Beethovena. A ta waha się między 65 a 74 minuty, w zależności od tego, jakie tempo weźmie dyrygent. Co z kolei oznacza, że krążek musi miec 12 cm. Ot, i cała tajemnica płyty CD, jaką znamy dziś.
... Wpływ Beethovena na twórczość innych kompozytorów jest bezpośrednia. Oto kilka twardych dowodów:
- Ryszard Wagner wykonał fortepianową aranżację Dziewiątej.
- Podobnie zrobił Franz Liszt, który zresztą przepisał na fortepian wszystkie symfonie wiedeńskiego klasyka. A także kilka oper Wagnera.
- Pierwsza symfonia Johannesa Brahmsa jest nawiązaniem do tematu finału, "Ody do Radości". Niektórzy nazywają tę symfonię "Dziesiątą Beethovena". Nie dajcie się podpuścić. To czysty Brahms!
- Anton Brucker inspirował się w swojej trzeciej i czwartej symfonii chromatyką z kody pierwszej części Dziewiątej.
- Gustaw Mahler nawiązał do nastroju i faktury otwarcia pierwszej części Dziewiątej w swojej pierwszej symfonii.
- Antonin Dvořák inspirował się silnie scherzem z Dziewiątej w swojej "Symfonii z Nowego Świata". Posłuchajcie otwarcia trzeciej części!