Obchodzimy nasze chrzciny – audiowizualnie
KINGA A. WOJCIECHOWSKA: Historycy mają ostatnio podzielone zdanie na temat tego, czy w 996 roku faktycznie odbył się chrzest Polski, czy tylko Mieszko, za namową żony – czeskiej księżniczki Dobrawy, taktycznie przyjął nową wiarę. Niezależnie od tego, jak owo zdarzenie sprzed 1050 lat zinterpretujemy, miało ono wpływ na naszą historię. A także – na sztukę, w tym twórczość muzyczną. Nie wybiegając w zbyt odległą przeszłość – poznajmy bliżej dwa inspirowane religią dzieła – „Pasję wg św. Łukasza” napisaną przez Krzysztofa Pendereckiego i „Sanctus Adalbertus” Henryka Mikołaja Góreckiego.
Słuchanie obu dzieł na żywo to gratka, ale jeśli kogoś ominęła premiera Sanctusa w listopadzie 2015 roku podczas obchodów 70-lecia istnienia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego czy Pasja Łukaszowa podczas Wielkanocnego Festiwalu im. Ludwiga van Beethovena – okazję do nadrobienia zaległości stwarza Narodowy Instytut Audiowizualny. W marcu i kwietniu NInA pokaże dwie realizacje „Pasji wg św. Łukasza” Krzysztofa Pendereckiego, z 2012 roku w inscenizacji Grzegorza Jarzyny i tegoroczną, wykonaną na 20. Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena. Utwory pasyjne i rejestracja prawykonania „Sanctus Adalbertus” op. 71 Henryka Mikołaja Góreckiego zarejestrowane przez Instytut, złożą się na obchody 1050-lecia chrztu Polski.
„Pasja” Pendereckiego i Jarzyny
Na początek – pokaz rejestracji jednego z najbardziej znanych utworów Krzysztofa Pendereckiego. „Pasję wg św. Łukasza” w 2012 roku Grzegorz Jarzyna wyreżyserował w wyjątkowych przestrzeniach podkrakowskich Alvernia Studios. To nie tylko dokumentacja szczególnego wydarzenia artystycznego z udziałem orkiestry pod dyrekcją samego Krzysztofa Pendereckiego, solistów i chórów, ale także autonomiczne dzieło audiowizualne, które pozwala w pełni dostrzec zamysł reżyserski oraz przestrzeń, w której odbył się koncert.
Ultranowoczesna kopuła Alvernia Studios skupiła artystów, ale także sprzęt i ekipy realizujące nagranie, wokół umiejscowionej środkowo sceny. Tak zorganizowana przestrzeń pomogła zniwelować dystans pomiędzy widownią a twórcami spektaklu i wywołać wrażenie, że wszyscy widzowie są jednocześnie uczestnikami „pasji”. Rejestracja umożliwia oglądanie spektaklu z kilku różnych perspektyw, co ze względu na aranżację studia nie było możliwe podczas trwania widowiska. Uczucie bycia w centrum tej historii potęguje doświadczenie muzyki zarejestrowanej z dużą dbałością o jakość dźwięku i w inscenizacji podkreślającej współczesny wymiar dzieła.
Wstęp na pokaz w siedzibie NInA w wielkoczwartkowy wieczór, 24 marca, o godzinie 18.00 jest wolny.
Oratorium-widmo
Miesiąc później, 26 kwietnia premierowo zaprezentowana zostanie rejestracja prawykonania ostatniego z pośmiertnie odnalezionych dzieł Henryka Mikołaja Góreckiego. Oratorium To pierwsza produkcja zarejestrowana na zlecenie NInA w standardzie dźwięku wielokanałowego Dolby Atmos.
O kompozycji mówiło się latami, choć tak naprawdę do ubiegłego roku nikt jej nie słyszał. Została napisana już w 1997 roku by upamiętnić tysiąclecie śmierci świętego Wojciecha. Premiera utworu miała początkowo odbyć się podczas papieskiej pielgrzymki do Polski. „Sanctus Adalbertus” jest przecież następcą „Beatus Vir” – kompozycji na cześć św. Stanisława zamówionej przez ówczesnego biskupa krakowskiego, Karola Wojtyłę. Ostatecznie oratorium musiało na swoją światową premierę poczekać ponad piętnaście lat.
Czteroczęściowy utwór bazuje na tekstach autorstwa samego Góreckiego i na Księdze Psalmów. Jak zauważa znawca twórczości kompozytora, Adrian Thomas, w oratorium pojawiają się nawiązania zarówno do późnoromantycznego stylu Edwarda Elgara, jak i do zabytku polskiej muzyki dawnej – „Bogurodzicy”.
Podczas premiery „Sanctus Adalbertus”, której rejestrację pokaże NInA, partie solowe wykonywali światowej sławy soliści: sopranistka Wioletta Chodowicz i baryton Artur Ruciński, towarzyszył im Chór Polskiego Radia, Chór Filharmonii Krakowskiej oraz Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia pod batutą Jacka Kaspszyka.
Pasja po raz drugi
Dzień później, w środę 27 kwietnia w NInA kolejny dzień obchodów 1050-lecia chrztu Polski. Wieczorem odbędzie się premiera rejestracji tegorocznego wykonania „Pasji wg św. Łukasza” Pendereckiego podczas 20. Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena.
Najbardziej znany, obok „Trenu – Ofiarom Hiroszimy”, utwór kompozytora obchodzi w tym roku 50. rocznicę prawykonania, które odbyło się w katedrze w Münster w 1966 roku i powstało z okazji 700-lecia jej istnienia.
Partie solowe wykona sopranistka Johanna Rusanen, baryton David Pershall oraz bas Nikolay Didenko – ta międzynarodowa obsada podkreśla światowy sukces dzieła i popularność, jaką utwór cieszy się od pierwszego wykonania. Narodową Orkiestrę Symfoniczną poprowadzi sam Krzysztof Penderecki.
NInA zarejestruje festiwalowy koncert, a już miesiąc później pokaże koncert w swojej siedzibie na warszawskim Służewie. Rejestracja i projekcja odbędzie się w standardzie dźwięku wielokanałowego Dolby Atmos.
Sala XXII wieku
Wszystkie projekcje odbędą się w kinowej, wielofunkcyjnej sali Instytutu Ziemia obiecana, jedynej niekomercyjnej tego typu przestrzeni w Polsce, która umożliwia projekcje w formacie 4K i z wykorzystaniem systemu dźwiękowego Dolby Atmos, w najwyższej możliwej obecnie jakości obrazu i dźwięku. Dzięki tej technologii prawie zacierają się granice między oglądaniem na żywo a transmisją.
Narodowy Instytut Audiowizualny zaprasza zresztą nie tylko na to wydarzenie. To nowoczesna instytucja kultury, która już od dekady zajmuje się digitalizacją, udostępnianiem i promocją polskiego dziedzictwa audiowizualnego. Misją statutową NInA jest gromadzenie, archiwizacja, rekonstrukcja i udostępnianie najbardziej wartościowych przejawów kultury filmowej, muzycznej i teatralnej.
NInA działa w sieci i poza nią. Większość swoich nieustannie powiększających się zasobów publikuje w internecie. Poprzez serwis Ninateka (www.ninateka.pl) udostępnia ponad 5500 materiałów audio i wideo dotyczących kultury. Od niedawna wszystkie archiwizowane przez NInA zbiory, blisko 10 000 materiałów trwających łącznie ponad 3000 godzin, można przeglądać w stacjonarnym Archiwum NInA w nowej siedzibie Instytutu. NInA jest wydawcą Dwutygodnik.com, internetowego pisma o kulturze, które na bieżąco relacjonuje i opiniuje życie kulturalne i społeczne w kraju i za granicą, oraz serwisu edukacyjnego Muzykoteka szkolna (www.muzykotekaszkolna.pl), stymulującego zainteresowanie muzyką wśród dzieci i młodzieży.
Działalność internetową dopełniają wydarzenia realizowane stacjonarnie przy ul. Wałbrzyskiej 3/5
na warszawskim Służewie m.in. projekcje filmowe, wystawy, debaty, warsztaty, seminaria i konferencje zarówno dla profesjonalistów jak i amatorów sztuki audiowizualnej, w tym także rodzin z dziećmi, młodzieży i seniorów. Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny.
NInA kształci świadomego odbiorcę i twórcę kultury audiowizualnej, prowadzi działania z zakresu edukacji audiowizualnej oraz kultury 2.0, współpracuje z ekspertami w zakresie nowych mediów, prawa autorskiego, archiwizacji i rekonstrukcji cyfrowej.
Instytut od początku swojego istnienia jest także wydawcą wielu unikatowych na rynku serii DVD i CD przedstawiających wybitne polskie filmy animowane i dokumentalne, jak również najnowszą twórczość współczesnych kompozytorów oraz reżyserów teatralnych i operowych. NInA koprodukuje filmy fabularne i dokumentalne takie jak nominowana do Oscara „Joanna” Anety Kopacz, „Hiszpanka” Łukasza Barczyka, „Ziarno prawdy” Borysa Lankosza czy „Inny świat” Doroty Kędzierzawskiej.
Więcej na www.nina.gov.pl, www.ninateka.pl i stacjonarnie w NInA, ul. Wałbrzyska 3/5 02-739 Warszawa.